Lepiej jednak skończyć w pięknym szaleństwie

niż w szarej, nudnej banalności i marazmie.

Stanisław Ignacy Witkiewicz

Dzień 23 marca 2016 roku zapisał się w historii naszej szkoły, jako jeden z najważniejszych. Tego dnia naszej placówce nadano imię Stanisława Ignacego Witkiewicza. Wydarzenie to ma szczególne znaczenie w dziejach naszej szkoły. Stanowi deklarację identyfikacji z wartościami, które uosabia patron, oraz uznania jego drogi artystycznej za wzór w pracy dydaktyczno-wychowawczej. Z dumą przywołujemy postać Witkacego – genialnego i niezwykle oryginalnego artysty, pisarza, malarza, filozofa, dramaturga i fotografika, wyprzedzającego swoje czasy. Jego dokonania wyznaczają mu wyjątkowe miejsce w naszej kulturze i historii.

Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885-1939)

Okres młodzieńczy

Stanisław Ignacy Witkiewicz pisarz, malarz, fotografik, publicysta i filozof urodził się w Warszawie 24 lutego 1885 roku, jako syn malarza, pisarza i architekta Stanisława Witkiewicza herbu Nieczuja oraz Marii z Pietrzkiewiczów herbu Ostoja, nauczycielki muzyki.

Pierwsze lata życia spędził w Warszawie, a od roku 1890 mieszkał w Zakopanem. Tam też w 1891 roku został ochrzczony, Ciekawostką jest, że matką chrzestną małego Stanisława była ówczesna gwiazda teatru polskiego - aktorka Helena Modrzejewska.

Witkacy pobierał edukację w domu, gdyż ojciec uważał, że szkoła niszczy człowieka. Wśród jego korepetytorów znaleźli się wybitni artyści i profesorowie uniwersyteccy. W tym czasie młody Stanisław zainteresował się sztuką i literaturą. Zaczął pisać dramaty, prace filozoficzne, interesował się malarstwem, fotografią i naukami ścisłymi. W roku 1903 eksternistycznie zdał maturę we Lwowie. W roku 1905 Witkiewicz – wbrew woli ojca – rozpoczął studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, najpierw w pracowni Jana Stanisławskiego, później Józefa Mehoffera. Kilkuletni pobyt w Krakowie był w jego życiu podstawowym doświadczeniem. Włączył się wówczas w działania artystyczne grupy młodych malarzy związanych z ASP, wiele podróżował, m.in. do Paryża, poznając najnowsze prądy malarstwa europejskiego. W tym okresie Witkiewicz przeżywał też burzliwy, kilkuletni związek z Ireną Solską, wybitną artystką teatralną. Wyrazista postać kobieca, której pierwowzorem była "pani S.", stanie się częstym motywem w jego późniejszej twórczości.

Okres rosyjski

Po studiach w Krakowie Stanisław Ignacy Witkiewicz wraca do Zakopanego, maluje, pisze, odbywa częste podróże do Chorwacji, odwiedzając chorego ojca. Uczestniczy też w wyprawie naukowej do Nowej Gwinei w roli fotografa, dokumentującego kolejne etapy podróży. Tak naprawdę podróż miała służyć poprawie stanu depresyjnego artysty wywołanego samobójczą śmiercią narzeczonej. Jednak ani egzotyczna kultura, ani przyroda nie poprawiły stanu psychicznego Witkacego. Wraca więc do Europy, gdzie szaleje I wojna światowa. W imię sprzeciwu wobec poglądów ojca popierającego Piłsudskiego, zaciąga się do armii carskiej, do Lejb-Gwardyjskiego Pułku Pawłowskiego, elitarnej jednostki piechoty. Uczestniczy w walkach na terenie dzisiejszej Białorusi i dostaje awans oficerski na dowódcę kompanii. W 1916 został ranny pod wsią Witonież, walcząc przeciw oddziałom Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. Prawdopodobnie przez dłuższy czas znajdował się na polu bitwy bez pomocy lekarskiej i dopiero po dwóch dniach ewakuowano go razem z innymi rannymi do Petersburga. Po powrocie do zdrowia nie wrócił już na front, a pod koniec 1917 roku został zwolniony z wojska. W czerwcu 1918 roku powrócił do Zakopanego.

Doświadczenie sowieckiej rewolucji wywarło głęboki wpływ na jego późniejszą twórczość – pesymistyczną historiozofię, która odzwierciedlała wydarzenia rewolucji bolszewickiej, a później narodziny nazizmu w Niemczech. Potęgę i losy ślepego tłumu, kierowanego przez zręcznych demagogów, Witkacy ukazywał w swoich późniejszych powieściach i dramatach.

Okres formistyczny

Od roku 1918 Witkacy intensywnie malował i pisał. Został przyjęty do grupy malarzy Formistów, z którymi zorganizował kilka wystaw, głównie w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. Zaczął wydawać pierwsze utwory dramatyczne. W tym okresie mieszkał w Zakopanem, w pensjonacie prowadzonym przez jego matkę, odbywając tylko krótkie podróże do Krakowa, Warszawy czy innych miast. Stał się ważną postacią życia kulturalnego i towarzyskiego. Fascynował talentem i osobowością, a jednocześnie uważano go za artystę niepoważnego, dziwaka i ekscentryka, do czego przyczyniał się jego – nieco szokujący – tryb życia oraz forma jego dzieł, bardzo nowatorska i dla wielu zbyt awangardowa. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., Stanisław Ignacy Witkiewicz został awansowany do stopnia porucznika rezerwy Wojska Polskiego. W kwietniu 1923 roku Witkacy ożenił się z Jadwigą Unrug, wnuczką Juliusza Kossaka. Małżeństwo jednak okazało się nietrwałe, a kłótnie i konflikty doprowadziły do przeprowadzki Jadwigi do Warszawy.

Firma Portretowa i lata trzydzieste

W 1925 Witkiewicz zrezygnował zupełnie z malarstwa olejnego, rozwijając swoją twórczość portretową pod nazwą „Firma Portretowa S.I. Witkiewicz”. Pomimo że nie cenił swoich portretów zbyt wysoko i nie przyznawał im miana sztuki, to właśnie one stały się jego najsłynniejszymi dziełami malarskimi.

Regulamin Firmy Portretowej

Okres filozoficzny - schyłek życia

Od połowy lat dwudziestych pisał już niewiele utworów teatralnych, bardziej koncentrując się na pisaniu powieści. Pod koniec lat dwudziestych Witkacy zajął się też filozofią, tworząc podstawy własnego systemu filozoficznego, skoncentrowanego na ontologii, który nazwał monadyzmem biologicznym. Idee te zawarł w wydanym w 1935 roku traktacie "Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie Istnienia". W tym samym roku odznaczony został Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury. W latach trzydziestych poznał też ważnych pisarzy tego okresu – Zofię Nałkowską, Witolda Gombrowicza i Brunona Schulza, którego pisarstwo oceniał szczególnie wysoko.

Po wybuchu II wojny światowej starał się o przyjęcie do Wojska Polskiego, nie został jednak zakwalifikowany z powodu wieku i stanu zdrowia. Kilka dni później, 5 września, razem ze swoją partnerką Czesławą Oknińską opuścił Warszawę i skierował się, razem z innymi uchodźcami, na wschód. Około 15 września przybyli na Polesie, do majątku znajomych, państwa Ziemiańskich. Tam dotarła do niego informacja o ataku Związku Radzieckiego na Polskę. Następnego dnia, 18 września 1939 roku Stanisław Ignacy Witkiewicz popełnił samobójstwo, podcinając sobie tętnicę szyjną i zażywając weronal. Został pochowany na miejscowym cmentarzu. Jego prochy nigdy nie dotarły do Polski, choć podejmowano w tym celu liczne próby.